نگاهی به شهرستان قائمشهر

 قائم‌شهر، از مهم‌ترین شهرهای استان مازندران و شمال ایران است که دارای کارخانه‌های نساجی در گذشته بوده و بزرگترین کارخانه نساجی خاورمیانه محسوب می‌شد.

قائم‌شهراز شهرهای استان مازندران است که از به هم پیوستن هفت محله‌ی کوچکسرا، کتی‌سر، آب بندان‌سر، حسن‌آباد، سیدمحله، بربری‌محله و مجاورمحله (شامل ترک‌محله و کبریت‌محله) تشکیل شده است.

این شهر دارای زمین‌های حاصل‌خیز بوده و محصولات مختلف مخصوصا گندم، جو، برنج، صیفی‌جات، لوبیای روغنی و… در آن کشت می‌شود. همچنین باغ‌های پرمحصول مرکبات این شهر درجاده نظامی از اهمیت زیادی برخوردار است. مردم شهر نیز بیشتر در صنایع ماشینی مشغول به کار هستند.

جغرافیا

قائم‌شهراز بزرگترین و مهم‌ترین شهرهای استان مازندران و شمال ایران و مرکز شهرستان قائم‌شهر است که در ناحیه البرز مرکزی واقع شده است.

عکاس: رضا رقیمی

قائم‌شهر از طرف شمال و شمال غرب به شهرستان جویبار و دریای مازندران (دریای خزر)، از طرف جنوب به شهرستان سوادکوه، از طرف غرب به شهرستان بابل و از طرف شرق به شهرستان ساری ختم می‌شود.

این شهر ارتباط تهران بزرگ را با شمال و شمال‌شرقی از دو مسیر مختلف جاده فیروزکوه و جاده هراز حفظ کرده که از این نظر حایز اهمیت است.

اقلیم

قایم‌شهر بین کوه و دریا قرار دارد، به همین علت از آب و هوای معتدل و مرطوب برخوردار است. میزان بارش باران و رطوبت در این شهر زیاد بوده و قسمت‌های جنوبی شهرستان پوشش کوهپایه‌ای داشته و مرتفع است که باعث شده آب و هوای سردتر و کوهستانی و زمستان‌های بارانی و برفی در این شهر حاکم شود.

این شهر به علت دارا بودن بارندگی مناسب، پوشش گیاهی مساعدی دارد؛ اما پوشش گیاهی در تمام نقاط آن یکسان نیست زیرا تا ارتفاع ۲۰۰۰ متری نفوذ رطوبت دریای خزر از بین رفته یا به مقدار حداقل می‌رسد که این موضوع باعث کاهش تراکم جنگل و جایگزین مراتع به جای جنگل می‌شود. 

 قائم‌شهر در جلگه قائم‌شهر واقع شده است. جلگه قائم‌شهر از کوه‌پایه‌های البرز شمالی آغاز شده که از بارندگی بسیار برخوردار است. در گذشته جنگل به طرف دشت گسترش بیشتری داشته است، کم‌کم درختان جنگل به خاطر تهیه اراضی مزروعی کاملا بریده شده‌اند یا به شکل بقایای جنگل مخروبه با درختان پهن برگ مشاهده می‌شوند. به طور کلی حاشیه جنوبی قائم‌شهر جنگل‌های بیشتری دارد.

تاریخچه

بنا به شواهد و قرائن موجود، اماکن مذهبی نظیر امامزاده یوسف رضا و آرامگاه علامه فقیه شیخ طبرسی خبر از سابقه دیرینه تمدن و فرهنگ قبل از قرن ششم هجری این شهرستان می‌دهد. بنا به سوابق موجود بنای اولیه این شهر در دوران قاجاریه با نام علی‌آباد بنیان شد که متشکل از قریه‌ای با واحدهای تجاری و مسکونی در نزدیکی‌های میدان طالقانی امروزی و محله‌هایی در اطراف و روستاهای بزرگ نظیر چمنو (جمنان فعلی) قادیکلا و کوچکسرا در اطراف بوده است. پس از سرنگونی دوران قاجاریه و آغاز حکومت رضاشاه از نظر موقعیت خاص منطقه‌ای (محل گذر کاروان‌های تجارتی و زیارتی از استان‌های همسایه نظیر تهران گیلان و خراسان) باعث شد که حکومت آن زمان در شهر واحدهای صنعتی کوچک و بزرگ مانند کارخانجات نساجی و گونی بافی و چوب‌بری و شالی‌کوبی ایجاد کند. این موضوعات باعث مهاجرت مردم به این ناحیه از اطراف و سایر ولایات کشور شد و سرانجام در سال ۱۳۱۴ علی‌آباد به شهرستان شاهی تبدیل شد.

 راه‌آهن سراسری در این شهر تاسیس شده و صنایع نساجی نیز توسعه پیدا کردند. درنتیجه جمعیت و توسعه عمرانی و ساخت و ساز شهر افزایش پیدا کرد. نام این شهرستان بعد از انقلاب به قائم شهر تبدیل شد.

مردم‌شناسی

بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵، حدود ۳۰۹٬۱۹۹ نفر جمعیت قایم‌شهر است. این شهرستان به علت مهاجرپذیر بودنش دارای اقوام مختلفی همچون سوادکوهی‌ها، شهمیرزادی‌ها، سمنانی‌ها، گرمساری‌ها و ساکنان بومی است. مردمان قایم‌شهر به زبان فارسی و گویش مازندرانی تکلم می‌کنند.

قایم شهر از نظر درصد با سوادی مردم در استان رتبه نخست را کسب کرده است. ۸۹٫۳٪ جمعیت باسواد در این شهر است.

صنایع‌دستی

صنایع‌چوبی، مبل‌سازی، نساجی، گونی‌بافی، حصیربافی، گلیم‌بافی، جاجیم‌بافی، جوراب‌بافی، موج‌بافی، پارچه‌بافی و سفال‌گری از صنایع‌دستی این شهر محسوب می‌شوند.

سوغات

از سوغاتی‌های قایم‌شهر می‌توان به تندیرنون (نان محلی)، سوهان کنجد (پِشتِ زیک) ،برنجک (بهادانه)، پیس گندله، کوماج و…اشاره کرد.

دیدنی‌های قایم شهر

روستای سیدابوصالح، امامزاده یوسف‌رضا، امامزاده حمزه، منطقه حفاظت شده آبشار شیرگاه، پل آجری خرما کلا، پل بالا تجن، منطقه حفاظت شده خیبوس، سد زمزم، آببندان ساروکلا، موزه قایم‌شهر و رودخانه تلار از جاذبه‌های دیدنی این شهر است که در سفر به قایم‌شهر ارزش دیدن دارند.